NỒNG NÀN HƯƠNG BƯỞI GỌI TẾT VỀ

Với mỗi người dân, Tết nhất định phải có bưởi trên mâm ngũ quả ban thờ. Vào thời khắc năm cũ chuyển giao sang năm mới, hương thơm của Bưởi cùng Cam, Phật thủ, hương hoa, hương trầm hòa quyện chính là mùi hương báo hiệu mùa xuân chính thức đã về.

 

Theo phong tục của người Việt, trong dịp tết, mỗi gia đình đều sắm lễ, bày mâm ngũ quả để dâng lên tiên tổ, thể hiện lòng hiếu kinh và mong cho một năm an lành, gặp nhiều may mắn. Mâm ngũ quả thường có 5 loại quả, với màu sắc khác nhau tuỳ vùng miền nhưng Bưởi là loại quả không thể thiếu.
Những quả Bưởi tròn, cuống lá tươi xanh, lớp vỏ căng bóng, hương thơm nhẹ mà tinh khiết được bày ở chính giữa mâm ngũ quả tượng trưng cho sự đoàn viên và may mắn, bình an cho gia đình, thể hiện ước mong những người xa quê có thể về sum họp.

Làng Luận Văn, xã Thọ Xương, huyện Thọ Xuân có dòng bưởi đỏ nức tiếng từ xưa. Theo truyền thuyết, vào đầu thế kỷ XV, trong Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, Lê Lợi đã đóng quân tại đây và lấy tên làng Luận Văn đặt cho sản phẩm bưởi của làng. Đây cũng là bưởi tiến vua của vùng đất này. Bưởi tiến vua khi còn non cũng có vỏ màu xanh như các loại bưởi thông thường. Đến khoảng tháng 10 - 11 âm lịch, bưởi tiếp tục có sự thay đổi về màu sắc. Toàn bộ quả bưởi từ vỏ đến tép bưởi đều chuyển sang màu đỏ gấc. Vỏ bưởi mỏng, múi bưởi đỏ hồng, mọng nước, ngọt, hương thơm đặc trưng và trông rất đẹp.

Theo các hộ trồng Bưởi Luận Văn ở xã Thọ Xương, hiện nay mọi người tìm đến bưởi Luận Văn không phải mong muốn được thưởng thức của ngon vật lạ đã từng tiến vua, mà hơn hết là thứ quả để trưng và dâng lên thờ cúng tổ tiên trong dịp Tết nguyên đán. Theo quan niệm của mọi người, màu đỏ sẽ phù hợp với ngày tết. Vì thế, trên mâm ngũ quả, nếu có quả bưởi Luận Văn thì chắc chắn sẽ có những điều may mắn, thịnh vượng trong năm mới. Khi hái từ trên cây xuống, nếu lau quả bưởi bằng một chút rượu gạo, vỏ bưởi sẽ tăng thêm màu đỏ, hương thơm tỏa đều và có thể để trên bàn thờ được khoảng hai tháng.

Toàn xã Bắc Lương có 250 ha đất nông nghiệp, đến nay, đã chuyển đổi được 60 ha sang trồng cây ăn quả; trong đó, 40 ha trồng bưởi Diễn. Bưởi là loại cây trồng được trồng phổ biến nhất ở xã Bắc Lương hiện nay. Qua một thời gian canh tác, có thể thấy, giống bưởi Diễn khá phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng ở địa phương. Vì vậy, xã khuyến khích người dân mở rộng diện tích, không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, xã cùng với nông dân địa phương đã xây dựng thành công thương hiệu bưởi Phú Bắc và được UBND tỉnh Thanh Hóa công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao năm 2021. Thời xưa, bưởi Diễn được coi là loại cống phẩm thượng hạng để tiến vua. Ngày nay, mỗi dịp Tết đến, nhiều gia đình lại lựa chọn quả bưởi Diễn để cúng tổ tiên. Theo quan niệm, bưởi Diễn tượng trưng cho tài, lộc, thịnh vượng, do vậy, được nhiều người ưa chuộng bày mâm ngũ quả dịp Tết Nguyên đán. Quả bưởi vàng tươi tượng trưng cho hành thổ, cùng với các loại quả khác hội đủ ngũ hành, ngũ sắc, mong một năm mới đủ đầy.

Dù cuộc sống có đổi thay, nhưng người dân Việt từ bao đời nay vẫn nâng niu, giìn giữ quả Bưởi trên bàn thời mỗi khi tết đến xuân về. Cùng với sắc hồng của hoa Đào, sắc vàng của Bưởi hoà quyện với sắc xanh của Chuối và một số loại quả khác tạo nên sự hài hoà giữa một không gian đặc biệt để hương sắc mùa xuân thêm ngập tràn trong mỗi nếp nhà.
Đỗ Duy Nhã, Trung tâm VHTT, TT và DL huyện Thọ Xuân